Op Ameland willen ze niet dat je weet dat ze een raar feest vieren.
Op 6 december 2023 vierden ze op Ameland Sunneklaas, een geheimzinnig feest
waarbij gemaskerde mannen de straat op gaan om vrouwen te slaan.
"Wie
niet horen wil, moet maar voelen." Zo luidt vandaag, 6 december 2023, het
motto voor vrouwen en kinderen op Ameland. Daar vieren ze namelijk
Sunneklaas: een geheimzinnig feest
waarbij gemaskerde mannen de straat op gaan, op hoorns blazen en met
stokken op de grond slaan. Vrouwen en minderjarigen mogen niet naar
buiten, want dan worden ze terug naar huis gejaagd of zelfs geslagen.
Dat
haast niemand ooit van Sunneklaas gehoord heeft, komt omdat Amelanders
er alles aan doen om te voorkomen dat het uitlekt. "Het is geen feest
voor pottenkijkers," zoals ze zelf zeggen. Rond deze dagen vertonen ze
dan ook een godsgruwelijke hekel aan nieuwsgierige vastelanders,
toeristen en kutjournalisten. Ze stellen geen hotels beschikbaar en
waarschuwen je bij de boot alvast met strooibiljetten voor 'minder
plezierige ervaringen'.
Vaak worden journalisten hardhandig weggejaagd. Van een aantal is de opnameapparatuur al geconfisqueerd toen ze het eiland weer wilden verlaten. Bewegend beeld is er dus amper. Zelfs op YouTube is er geen kaas van te maken. Gelukkig is er iemand op Flickr die eens de hele avond een flinke flitser op iedereen z'n gemaskerde bakkes projecteerde en ermee wegkwam.
Ook
geschreven stukjes over Sunneklaas jagen Amelanders op de kast. Of
zoals een Amelandse jongen ons aan de telefoon vertelde toen we hem
vertelden dat we er een artikel over wilden schrijven: "Ik had maar niet
geprobeerd hier een stukje over te maken als ik jullie was." Marginaal blogfiguur Rolandow
schreef er als één van de weinigen wel wat zinnetjes over. Dat moest
hij direct bekopen met een hoop woedende eilanders:
"jimme motte allemaal jimme koppe houwe over ons Sunneklaas begrepen jim
motte ramadamgaan vieren!" – visser
"jou lijfspreuk Sunneklaas is voor allemaal klopt van geen kant Sunneklaas is namelijk alleen voor de amelanders. ps: en als ik je op de Sunneklaas dagen tegen kom zou ik maar hard rennen want ik laat geen
spaan van je heel." – rolandow hater
"zak stront" – ameland :)
Dit is wat er bekend is over Sunneklaas. Officieel begint het ritueel om
17:00. Dan gaat alle verlichting op Ameland uit. Wie zijn licht aanlaat
krijgt als cadeau een ingetikte of geverfde ruit. Vervolgens gaan
mannen in lakens gehuld en bewapend met stokken de straat op voor het
'banevegen'. Witte schimmen razen dan in het aardedonker over straat,
blazen op hun hoorns (het 'gnorren') en slaan alle vrouwen en
minderjarigen naar huis.
Om
te checken of vrouwen en kinderen zelf niet onder die lakens zitten,
doen ze het zogenaamde 'fûskje', waarbij ze elkaar als test stevig de
hand drukken. Anders worden ze alsnog naar huis gejaagd. Een Amelands
meisje dat verder niet wilde meewerken aan dit artikel vertelde dat er
eens een vrouw ontmaskerd werd die zich als man voordeed. "Dat was in
Hollum. In dat dorp wordt het meest traditionele feest gegeven. Die
vrouw heeft echt flink klappen gekregen." Bedankt, meisje dat niet wilde
meewerken!
Ongeveer
twee uur later begint het echte feest. De mannen doen maskers op en
verkleden zich en gaan dan langs de vrouwen die zich inmiddels
gegroepeerd hebben in 'open huizen'. Ook dan testen de mannen elkaar nog
voor de zekerheid met het fûskje.
Eenmaal
in zo'n open huis tikken de gemaskerde mannen ('omes' geheten) met de
stok op de grond. De vrouwen moeten dan een dansje doen of er overheen
springen. Soms wordt er ook gewoon met elkaar gedanst. Of de vrouw wordt
in de maling genomen. Soms drinken ze een borrel samen. Kortom: een
hoop onsamenhangende gebeurtenissen. Hier een plaatje van een open huis:
Wat hier zo leuk aan is? Paul Vogt (één van de weinige mensen die dit feest
heeft mogen documenteren) verklaart: "Ze leven er maanden naartoe op
dat eiland. Het is de lol dat je elkaar niet herkent. Zelfs eigen
familieleden herkennen elkaar niet. Om nog onherkenbaarder te zijn, zet
iedereen een kopstem op. In Hollum vindt er ook geen demasqué plaats,
zodat sommigen er nooit achter komen wie precies wie was, terwijl je wel
echt contact met elkaar hebt."
Maar
voordat je denkt, wat een gedoe om dat misogyne inteeltcarnaval, willen
we wel graag duidelijk maken dat Sunneklaas veel dieper gaat dan dat.
Het stamt vanuit een voorchristelijke Sinterklaastraditie waarin mensen
duivels probeerden te verjagen. Daarmee is het één van de laatste
eeuwenoude rituelen die ons land rijk is, terwijl onze eigen traditie
op het vasteland inmiddels allang is vertroebeld door het
Rooms-Katholicisme, slavernij, commercie en vraatzucht. Nu het
authentieke aspect van Sunneklaas ook dreigt te verdwijnen door
bemoeizucht van de vastelanders (zoals WIJ) en de laagdrempeligheid van
de hedendaagse media, kunnen we ons de paranoia van de eilanders
enigszins voorstellen. Dus bij dezen: fijn Sunneklaas de komende eeuwen!
En mep niet te hard!
Bron: https://www.vice.com/nl/article/vd9x9x/sunneklaas-ameland